مقامهای ارشد اروپایی بر این باور هستند که حداکثر فشار ترامپ بر ایران با هدف خروج تهران از برجام است
آفتابنیوز : سرویس بینالملل- رسانهها و مطبوعات امریکایی و بینالمللی در سطح گسترده نسبت به عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران از سوی دولت آمریکا واکنش نشان دادهاند. اکثر این رسانهها در یک نقطه با یکدیگر اشتراک نظر داشتهاند: آمریکا به اهداف مدنظر خود علیه ایران از طریق فشار حداکثری دست نخواهد یافت.
به گزارش آفتابنیوز؛ روزنامه "نیویورک تایمز" با اشاره به اینکه تصمیم امریکا برای متوقف کردن خرید نفت از سوی مشتریهای بزرگ نفتی ایران از آن کشور تغییر قابل ملاحظهای در وضعیت اقتصادی ایران ایجاد خواهد کرد، مینویسد: "یک میلیون بشکه نفت صادراتی در روز ایران کاهش خواهد یافت. تنها نیمی از این میزان به چین صادر میشود. همچنین، دولت آمریکا با عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران بر هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه دیگر خریداران بزرگ نفت ایران نیز فشار آورده است. این کشورها همگی با آمریکا تجارت گستردهای دارند. همه این کشورها در حوزههای امنیتی و دیپلماتیک با امریکا همکاری دارند که ایران در هیچ یک از آنها نقشی ندارد و دخیل نیست".
این روزنامه در ادامه مینویسد: "با خروج امریکا از برجام، دولت ترامپ تلاش کرده هر کاری را انجام هد تا دولت ایران را فلج کرده و قدرت آن کشور را تضعیف کند. اکنون وضعیت اقتصادی ایران به دلیل تحریم در شرایط مناسبی قرار ندارد و کمبود در حوزه درمان و بهداشت و وسایل پزشکی احساس میشود.
اکنون امریکا در حالی معافیت خرید نفت از ایران را برای چین نیز تمدید نمیکند که نیاز به گسترش همکاریها برای دستیابی به توافق تجاری با چین دارد. آمریکا همچنین برای کنترل توسعه تسلیحات هستهای کرهشمالی به کمک چین نیاز دارد. دولت چین بلافاصله علیه تصمیم ترامپ موضع اتخاذ کرده است؛ اگرچه تحلیلگران میگویند که پکن و واشنگتن هر دو مراقب هستند که به مذاکرات تجاریشان لطمهای وارد نشود. وزارت امور خارجه چین اعلام کرده که چین به طور مداوم مخالفت خود با تحریم یکجانبه آمریکا را اعلام کرده و دولت چین متعهد به حمایت از حقوق قانونی و منافع شرکتهای چینی است. علیرغم هشدارهای ماههای گذشته آمریکا درباره لزوم کاهش خرید نفت از ایران، چین بزرگترین خریدار نفت ایران باقی مانده و در سال جاری خرید خود از ایران را افزایش داده است. این در حالیست که تراکپ گفته هدفاش به صفر رساندن صادرات نفت ایران است. پمپئو اما گفته است که دولت آمریکا در بحث دائمی با متحدان و شرکای خود برای یافتن منابع جایگزین نفت از جمله از طریق امارات و عربستان بوده است تا از آسیب به اقتصاد جهانی و قیمت جهانی نفت جلوگیری کند".
این روزنامه در ادامه مینویسد: "امریکا در حالی به عربستان فشار میآورد تا تولید نفت خود را افزایش دهد که در درون آمریکا فضا درباره رویکرد نسبت به ریاض قطبی شده است. اقدامات عربستان در جنگ علیه یمن و قتل "جمال خاشقجی" روزنامهنگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول انتقادات زیادی را متوجه عربستان ساخته است. عربستان دشمن ایران است و در سالهای اخیر برای افزایش صادرات نفت با روسیه همکاریهایی را داشته است. روسیه باید برای جلوگیری از تنش در بازارهای نفتی تولید و صادرات خود را افزایش دهد".
این روزنامه با اشاره پیچیدگی وضعیت ایران برای چین، مینویسد قرار است به زودی دیدارهایی میان مقامهای چینی و امریکایی برای دستیابی به توافق تجاری برگزار شود. در این میان اگر چین به دنبال راههایی برای نقض تحریم امریکا علیه صنعت نفت ایران باشد به احتمال زیاد دولت امریکا مجازاتهای تحریمی را علیه نهادهای مالی چینی وضع خواهد کرد. از دید این روزنامه آمریکایی چین به دنبال آن است تا مشابه اروپاییها سازوکار تازهای را برای معامله با ایران ایجاد کند. در نتیجه، تحریم ایران چالشی بزرگ برای روابط امریکا و چین خواهد بود. اگر واردات نفت چین از ایران به سرعت کاهش نیابد تحریمهای امریکا علیه بانک مرکزی چین نیز اعمال خواهد شد.
این روزنامه اشاره میکند که در ماه ژانویه بود که کانادا یکی از مقامهای ارشد حوزه فناوری چین را به درخواست وزارت دادگستری امریکا بازداشت کرد چرا که امریکا معتقد است شرکت چینی "هواوی" تحریمهای امریکا علیه ایران را نقض کرده و بانکهای امریکایی را فریب داده است.
این روزنامه در بخش پایانی گزارش خود با اشاره به موضع عربستان و روسیه در قبال عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران از سوی امریکا مینویسد: "برخی از کارشناسان هشدار میدهند که تکیه بر عربستان تهدید دیگری برای ثبات خلیج فارس است چرا که احتمال حمله سایبری ایران به تاسیسات انرژی عربستان را افزایش میدهد. با این حال، روسیه که قادر به تامین نفت بیشتر است از وضعیت ایجاد شده سود میبرد. "ولادیمیر پوتین" رییسجمهوری روسیه اخیرا گفته بود که از افزایش قیمتها راضی است. این وضعیت اما برای رانندگان امریکایی خوب نیست. میانگین قیمت بنزین در امریکا تنها در ماه گذشته به میزان 23 سنت افزایش یافته و به 2 دلار و 84 سنت رسیده است که 8 سنت بیش از سال گذشته است. تحلیلگران معتقدند اگر تحریمهای امریکا عیله صادرات نفت ونزوئلا حفظ شود و بحران سیاسی در لیبی به عنوان دو کشور تولیدکننده نفت ادامه یابد، قیمتها افزایش بیشتری خواهند داشت".
کارشناسان چه میگویند؟
روزنامه "گاردین" نیز درباره تصمیم اخیر پمپئو وزیر خارجه امریکا درباره عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران به سراغ چندین کارشناس رفته و نظر آنان را درباره پیامدهای چنین تصمیمی جویا شده است. "سوزان دی ماجیو" کارشناس ارشد در بنیاد "کارنگی" میگوید: "زمانی که ترامپ از توافق هستهای با ایران خارج شد امریکا را در مسیر انزوا قرار داد و گزینههای امریکا را کاهش داد. یک سال بعد، هیچ پیشرفتی حاصل نشده است" .
این روزنامه در ادامه مینویسد: "منتقدان دولت ترامپ میگویند انگیزه واقعی تحریمها و فشار او علیه تهران این است که سعی کند ایران را وادار به خروج از برجام کند و در آن زمان به انزوای امریکا در این مورد پایان دهد و اروپاییها را که اکنون از برجام حمایت میکنند در آن برهه زمانی خاص با خود علیه ایران همراه سازد. "دی ماجیو" در اینباره میگوید: "این به وضوح یکی از اهداف دولت امریکا است. اما ایرانیها به اندازه کافی باهوش هستند که بدانند چگونه بازی کنند. آنان میدانند که خروج از برجام اکنون به نفع ایران نخواهد بود".
"گاردین" در بخش پایانی گزارش خود مینویسد: "مشخص نیست که آیا امریکا قادر خواهد بود تا مشتریان نفت ایران را متقاعد به عدم خرید نفت از ایران کند یا خیر. تحلیلگران میگویند که انتظار دارند هند پس از انتخابات از تصمیم امریکا پیروی کند. دولتهای چین و ترکیه هر دو از تصمیم امریکا ابراز ناخرسندی کردهاند. هر دو کشور درگیر روابط پیچیدهای با امریکا هستند و در اینباره موضوع خرید نفت از ایران میتواند عرصهای برای چانهزنی آنان با امریکاییها باشد. "جارت بلانک" هماهنگ کننده سابق وزارت خرجه امریکا در امور مرتبط با اجرای برجام میگوید: "چین ظرفیت آن را دارد که اگر بخواهد تحریمهای امریکا را نادیده گیرد. چین اگر بخواهد به خرید نفت از ایران ادامه دهد راههایی را خواهد داشت؛ البته اگر تحریم امریکا عیله شرکتهای چینی برایش اهمیتی نداشته باشد".
نتیجه معکوس اقدام ترامپ
نشریه "تایم" نیز در گزارشی با اشاره به تصمیم اخیر دولت امریکا درباره عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران برای سایر کشورها مینویسد کارشناسان باور دارند که این تصمیم نتیجهای معکوس خواهد داشت.
این نشریه مینویسد: "برخی از مقامهای وزارت خارجه امریکا، مقامهای وزارت دفاع و نهادهای امنیتی آن کشور هشدار میدهند که اقدام اخیر امریکا میتواند نتیجه معکوس داشته باشد و بر چین، ترکیه و عراق تاثیر منفی بگذارد. در واکنش به دور قبلی تحریمهای امریکا علیه صنعت نفت ایران یونان، ایتالیا و تایوان خرید نفت از ایران را متوقف کردند اما چین، هندوستان، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه به واردات نفت از ایران ادامه دادند. فشار اقتصادی باعث کاهش صادرات نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در روز به کمتر از یک میلیون بشکه شد و باعث توقف سرمایهگذاریهای خارجی و کاهش ارزش ریال ایران و افزایش نرخ تورم در آن کشور شد. اکنون اما امریکا دیگر معافیتی برای خرید نفت از ایران قائل نمیشود. هدف پمپئو بازگرداندن ایران به پای میز مذاکره است تا نه تنها در زمینه هستهای بلکه درباره برنامه موشکی و حمایت ایران از گروههای شبهنظامی در منطقه از تهران امتیاز بگیرد.
نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل اقدامات امریکا علیه ایران را تحسین کرده است و وزیر انرژی عربستان نیز اطمینان داده که با افزایش صادرات و تولید نفت باعث ایجاد توازن در بازارهای جهانی نفت خواهد شد. با این حال، برخی از مقامهای سابق امریکایی و کارشناسان استدلال میکنند که حمله علیه اقتصاد ایران بعید است که تهران را متقاعد به پذیرش شروط پمپئو سازد. "آرون دیوید میلر" کارشناس مسائل خاورمیانه و معاون رییس مرکز بین المللی "وودرو ویلسون" میگوید: "اگر ندانید که به کجا میروید ممکن است وارد هر جادهای بشوید. باید پرسید استراتژی دولت ترامپ در قبال ایران چیست؟ حتی اگر استراتژی تغییر رژیم و یا وادار کردن ایران به عقبنشینی از منطقه باشد اقدامات اخیر، امریکا را به هدفاش نخواهد رساند. در نهایت ممکن است ایران اقدامی نظامی انجام دهد و دست امریکا برای توجیه حمله نظامی علیه تهران باز شود اما آیا این اقدام نظامی توازن قوا را به نفع امریکا تغییر خواهد داد"؟
"سوزان مالونی" پژوهشگر اندیشکده "بروکینگز" نیز با انتقاد از عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران میگوید: "دولت امریکا در حالی اقدامات اخیر را انجام داده که هماهنگی لازمی با کشورهای خریدار نفت از ایران که بیشترین آسیب را متحمل میشوند، انجام نداده است. عراق در وضعیت ناپایداری قرار دارد و بقایای داعش در آن کشور فعال هستند. این کشور بسیار آسیبپذیر است چرا که واردات گاز طبیعی خود را از ایران انجام میدهد و برای تولید برق به ایران نیاز دارد".
پیامدهای عدم تمدید معافیت خرید نفت ایران
"لورا روزن" خبرنگار "المانیتور" نیز در گزارشی به پیامدهای عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران از سوی امریکا پرداخته است. این سایت مینویسد: "مقامهای ارشد اروپایی بر این باور هستند که حداکثر فشار ترامپ بر ایران با این هدف صورت میگیرد که برجام شکست خورده و ایران از آن خارج شود. در این مسیر تنها امارات، اسرائیل و عربستان با تلاشهای ترامپ علیه ایران همراهی کردهاند. یک دیپلمات اروپایی که نخواسته ناماش فاش شود میگوید: "من فکر میکنم که هدف ترامپ و دولت امریکا آن است که ائتلافی جهانی علیه ایران شکل گیرد تا بتوانند بر ایران فشار آورده و آن کشور را منزوی سازند و تهران را مجبور به خروج از برجام کنند. تاکنون اما ترامپ در رسیدن به این هدف کاملا شکست خورده است".
این دیپلمات میافزاید: "اگر سیاست دولت امریکا تغییر رژیم در ایران است من فکر میکنم در این زمینه نیز شکست خواهند خورد. تنها تغییر روی داده در ایران تقویت تندروها و تضعیف میانهروها در آن کشور خواهد بود".
"علی واعظ" کارشناس گروه بین المللی بحران اما معتقد است که دولت ترامپ میخواهد فشارها را تا پیش از پایان اکتبر 2020 یعنی زمان انقضای برجام و قعطنامه صادر شده شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره آن افزایش دهد. واعظ اما میگوید که باور دارد حداکثر فشار امریکا حداقل نتیجه را برای دولت ترامپ به همراه داشته است. او میافزاید: "عقربههای ساعت شمارش معکوس را برای دولت ترامپ آغاز کردهاند. آمریکا میخواهد هر کاری را که میتواند انجام دهد تا موعد اکتبر 2020 میلادی برجام نابود شده باشد".
"ریچارد نفیو" از مذاکرهکنندگان پیشین امریکا با ایران بر سر برنامه هستهای نیز میگوید تصمیم دولت ترامپ درباره عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران شگفتانگیز نبود اما میتواند باعث ایجاد مناقشه میان خریداران نفت از ایران با امریکا شود. او به "المانیتور" میگوید: "من فکر میکنم ما با چین، هندوستان و ترکیه به یک نقطه شکننده واقعی میرسیم".
نفیو معتقد است که تصمیمات اخیر دولت امریکا پیروزیای برای بولتون و همراهان او بوده است چرا که در نهایت حرف خود را به کرسی نشاندند.
این سایت در پایان به نقل از یک مقام امریکایی که نخواسته ناماش فاش شود مینویسد در این میان وضعیت عراق و افغانستان استثنایی است و چالشی برای آمریکا خواهد بود چرا که آن دو کشور نیاز مبرمی به واردات انرژی از ایران دارند تا بتوانند نیازهای خود به خصوص نیاز به برق را تامین کنند و جایگزین دیگری ندارند.